Orta Doğu’daki Gerilim: İsrail ve İran Arasındaki 11 Günlük Çatışma

İsrail’n İran’a saldırısı ile Orta Doğu’da artan gerilimde 11 gün boyunca karşılıklı saldırılar gerçekleşti. İsrail, İran’ın nükleer ve askeri tesislerine saldırırken İran’ın füzeleri ise İsrail’in çeşitli kentlerine düştü. Ancak ABD’nin devreye girmesi işin seyrini bir anda değiştirdi. İsrail Başbakanı Netanyahu’nun günler süren ikna çabaları sonrası ABD Başkanı Trump İran’a saldırı kararı aldı ve bombardıman uçakları İran’ın nükleer tesislerini vurdu. ABD’nin Pazar günü gerçekleştirdiği saldırı sonrası açıklama yapan Trump ateşkes kararını duyurdu.

İSRAİL İRAN’DA İSTEDİĞİNİ ELDE ETTİ Mİ?

Trump’ın açıkladığı ateşkes kararı sonrası en büyük merak konusu İsrail’in 11 gün boyunca gerçekleşen saldırılarda istediğini alabilip alamadığı oldu. ABD Başkanı Trump ve İsrail Başbakanı Netanyahu yaptıkları açıklamalarda İran’ın nükleer tesislerinin başarı ile vurulduğunu ve Tahran yönetiminin nükleer çalışmalara devam edemeyeceğini belirtti. İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ise ülke basınına verdiği son röportajda İsrail’in İran’da başarıya ulaştığını vurgulayarak İsrail düşmanları için “cehennemin kapılarının açılması gerektiğini” söyledi.

Öte yandan hem İsrail’in hem de İran’ın ‘zafer’ ilan ederek sokaklarda kutlama yapması dikkat çekti.

İSTİHBARAT RAPORLARI TERSİNİ SÖYLÜYOR

İsrail ve ABD’den gelen açıklamalara rağmen ortaya çıkan istihbarat raporları durumun tersine işaret ediyor. ABD’den sızan istihbarat raporlarına göre, Fordo, Natanz ve İsfahan’daki nükleer tesislere yönelik Pazar günü düzenlenen saldırılar ciddi hasar verdi, ancak tesisler tamamen imha edilmedi.

Raporda, İran’ın nükleer silah üretiminde kritik rol oynayan zenginleştirilmiş uranyumun bir kısmının saldırılardan önce farklı noktalara taşındığı ve bu stokun büyük oranda korunduğu ifade ediliyor. Ayrıca, uranyumu silah seviyesine çıkarmak için kullanılan santrifüjlerin büyük kısmının da sağlam kaldığı belirtildi.

Beyaz Saray’dan gelen açıklamada raporun kesinlikle yanlış olduğu ifade edilirken, Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff ise “Bu değerlendirmeyi gazetecilere sızdırmak vatan hainliğidir, soruşturulmalıdır” dedi.

İSRAİL NE UMDU NE BULDU?

Günlerce devam eden saldırılar ve ilan edilen ateşkes sonrası İsrail’in neyi elde ettiği konusunda çarpıcı bir değerlendirme geldi. Bağımsız analist Ori Goldberg Al Jazeera’de yazdığı yazıda Netanyahu yönetiminin istediğini alamadığını kaydetti.

İsrail’in amaçlarının İran’ın nükleer tesislerini yok etmek ve ‘rejim değişikliği’ olduğuna dikkat çeken Goldberg şu ifadeleri kullandı:

“Nükleer program başı kesildi mi? Cevap muhtemelen olumsuzdur. Görünüşe göre İran, ABD tarafından saldırıya uğrayan Fordow tesisinden fisyonlanabilir materyal taşıdı. Bu stok, nükleer programın en önemli parçası, bu yüzden “başı kesme” başarısız olmuş gibi görünüyor.

… İsrail İran’da “rejim değişikliği” yarattı mı? Kısa cevap, tam tersini başardığıdır. İsrail, İran’ın çeşitli güvenlik yapılarının askeri liderlerini öldürerek rejime karşı bir ayaklanma başlatmaya çalıştı. Bu strateji, İsrail’in bir düşmanı istikrarsızlaştırmanın en iyi yolunun kıdemli liderlerin suikastları olduğuna dair sağlam inancına dayanmaktadır. Bu hiçbir zaman işe yaramadı. Tek olası istisna, Hasan Nasrallah’ın ölümünün Lübnan’daki Hizbullah üzerindeki etkisiydi, ancak bunun Lübnan’ın iç siyasi dinamikleriyle büyük ilgisi vardı. Diğer tüm durumlarda, İsrail suikastları herhangi bir büyük siyasi değişiklik yaratmada başarısız oldu.”